‘‘Benim diyalektik yöntemim, Hegelci yöntemden yalnızca farklı değil, onun tam karşıtıdır da. Hegel için insan beyninin yaşam süreci, yani düşünme süreci –Hegel bunu ‘Fikir’ (Idea) adı altında bağımsız bir özneye dönüştürür- gerçek dünyanın yaratıcısı ve mimarı olup, gerçek dünya, yalnızca ‘Fikir’in dışsal ve görüngüsel (phenomenal) biçimidir. Benim için ise tersine, fikir, maddi dünyanın insan aklında yansımasından ve düşünce biçimlerine dönüşmesinden başka bir şey değildir…

Hegel’de diyalektik başaşağı duruyor. Mistik kabul içerisinde usa uygun özü bulmak istiyorsanız, onun yeniden ayakları üzerine oturtulması gerekir’’ (Marx, 2004: 27-28).

Kaynakça

Marx K. (2004) Kapital Birinci Cilt, Çev. Alaattin Bilgi, Yedinci Baskı, Ankara, Sol Yayınları.